معرفی کتاب – تضمین درونی کیفیت: بهبود کیفیت آموزش عالی و قابلیت اشتغال دانش آموختگان

در دهه‌های اخیر موسسات آموزش عالی با تغییرات زیادی روبرو بوده‌اند. در این سال‌‌ها، با گسترش سریع آموزش دانشگاهی، موسسات آموزشی و برنامه‌های آموزشی آنها تنوع زیادی یافته است. به‌طور همزمان، بسیاری از موسسات آموزش عالی نیز خصوصی شده اند. در چنین شرایطی، کیفیت عرضه کنندگان آموزش عالی و برنامه‌های آموزشی آنها، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.  شرایط جدید منجر به توسعه سازوکارهایی برای کنترل برونی کیفیت موسسات آموزشی در کشورهای مختلف دنیا گردید. به‌این ترتیب بود که حکومت‌ها، از طریق ارزیابی برونی، درگیر کنترل کیفیت موسسات آموزش عالی و برنامه‌های آموزشی آنها شدند. 

آموزش عالی و تضمین کیفیت آن.

گرچه تضمین کیفیت در ابتدا توسط مراکزی خارج از موسسات آموزش عالی صورت می‌گرفت ولی با گذشت زمان به‌‌تدریج برخی از دانشگاه ها با راه اندازی سازوکارهای ارزیابی درونی، مدیریت و کنترل کیفیت آموزش‌های ارایه شده خود را در دست گرفتند. نتایج مثبتی که از این رویه حاصل شده به گسترش روزافزون ارزیابی و کنترل کیفیت درونی، توسط موسسات آموزشی منجر شد.

هدف از کتاب تضمین درونی کیفیت

کتاب تضمین درونی کیفیت، با توجه به‌یافته‌های پژوهشی تحت عنوان «بررسی گزینه های موثر و نوآورانه در تضمین درونی کیفیت»، تدوین شده است. هدف این پژوهش، که توسط موسسه بین‌المللی برنامه ریزی آموزشی یونسکو (IIEP)، انجام شده است، شناسایی روند جهانی و تجربیات نوین صورت گرفته در زمینۀ ارزیابی درونی برنامه‌‌های آموزشی دانشگاهی است. این پژوهش هم چنین به‌دنبال شناسایی تاثیر ارزیابی درونی، و عوامل داخلی و خارجی موثر بر عملکرد آن، در دانشگاه هاست. یونسکو امیدوار است که یافته های عرضه شده در این کتاب بتواند به‌عنوان چراغ راه برنامه‌ریزی و طراحی فرایند ارزیابی درونی در موسسات آموزش عالی به‌کار گرفته شود. برای رسیدن به اهداف این پژوهش ابتدا یک نظر سنجی در سطح جهانی صورت گرفته و به‌دنبال آن سازوکار ارزیابی درونی در هشت دانشگاه منتخب، به‌طور عمیق‌تری مورد بررسی قرار گرفت. 

بخش های مختلف کتاب

این کتاب در چهار بخش و چهارده فصل تنظیم یافته است. کتاب با مرور روند جهانی ارزیابی درونی آغاز می شود، که از نظر سنجی پیش گفته به‌دست آمده است،. این بررسی ها نشان داده است که ارزیابی درونی بیشتر بر مسایل مربوط به یاددهی-یادگیری متمرکز بوده و برخی موارد مهم دیگر را کمتر مورد توجه قرار داده است. از آن جمله است ابزارها و ملاک‌های ارزیابی در برای رصد کردن سیستم آزمودن دانشجویان، محیط فیزیکی آموزش و قابلیت استخدام دانش آموختگان. بررسی عمیق‌تر فرایند ارزیابی درونی، که در 8 دانشگاه مختلف صورت گرفت، نشان داد که درک یکسانی از اریابی درونی در همه آنها وجود ندارد. در نتیجه سیستم های محتلف ارزیابی درونی جهت گیری های متفاوتی داشته و ابزارها، ملاک ها و روش های متفاوتی را مورد استفاده قرار می‌دهند. 

مرور کتاب نشان می‌دهد که در این پژوهش، سازوکارهای نوآورانه در بررسی کیفیت آموزش، مورد توجه ویژه قرار گرفته است. خلاصه اینکه این کتاب تحلیل جامعی از تاثیر ارزیابی درونی را بر یاددهی-یادگیری، قابلیت استخدام دانش اموختگان و مدیریت موسسه آموزشی، ارایه می دهد. این کتاب با راهنمایی هایی برای سیاستگذاران آموزشی در سطح ملی و دانشگاهی به پایان می‌رسد. در نتیجه گیری کتاب نیز بر این نکته تاکید شده که ملاک‌های تعیین شده برای تضمین کیفیت باید قابلیت استخدام دانش‌آموختگان را در اولویت قرار داده و از ارایۀ مطالب و توانایی های فراتر از آن،  اجتناب شود. این پژوهش اهمیت ارتباط و دیالوگ بین دانشگاه و ذینفعان آموزش را برای موفقیت ارزیابی درونی مورد تاکید قرار داده است.

Internal quality assurance: enhancing higher education quality and graduates employability, Michael Martin editor, UNESCO Publishing: New trends in higher education. International Institute for Educational Planning, 2018